فهرست محتوا:
درماتیت سبورئیک یک بیماری پوستی شایع است که به دلیل التهاب در نواحی چرب پوست، مانند پوست سر و صورت، ایجاد می‌شود و با علائمی مثل قرمزی، خارش و شوره همراه است. این بیماری به عوامل ژنتیکی، هورمونی و مخمری به نام مالاسزیا مرتبط است و در دوره‌هایی مانند بلوغ و بزرگسالی تشدید می‌شود. درماتیت سبورئیک با محصولات ضدالتهابی و شامپوهای ضدشوره قابل کنترل است، اما ممکن است به مرور عود کند.
بیشتر بخوانید: اگزمای مقعد
علت درماتیت سبورئیک
درماتیت سبورئیک یا اگزمای سبورئیک به دلایل متنوعی مانند عوامل ژنتیکی، محیطی و فیزیولوژیک ایجاد می‌شود. یکی از عوامل اصلی، رشد بیش از حد قارچ مالاسزیا است که به طور طبیعی روی پوست وجود دارد، اما در افراد مبتلا رشد بیشتری می‌کند و باعث التهاب و پوسته‌ریزی می‌شود. همچنین، تولید بیش از حد چربی در پوست محیطی مناسب برای این قارچ فراهم کرده و به بروز درماتیت کمک می‌کند. عوامل ژنتیکی نیز می‌توانند نقش داشته باشند؛ این بیماری در برخی خانواده‌ها شیوع بیشتری دارد و استعداد ژنتیکی می‌تواند تأثیرگذار باشد.
تغییرات هورمونی نیز یکی دیگر از دلایل بروز این بیماری است و ممکن است در دوره‌های خاص مانند بلوغ، بارداری و یا در شرایط پر استرس تشدید شود. افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، بیشتر در معرض ابتلا هستند. علاوه بر این، عوامل محیطی مانند سرما و خشکی هوا یا دوره‌های استرس‌زا می‌تواند علائم را شدت بخشد، به طوری که در فصل زمستان و دوره‌های استرس‌زا بروز این بیماری افزایش می‌یابد.
علائم اگزمای سبورئیک در نوزادان
اگزمای سبورئیک در نوزادان، که به عنوان کلاه گهواره یا کلاهک مهد شناخته می‌شود، علائم خاصی دارد که بیشتر روی پوست سر دیده می‌شود، اما می‌تواند در سایر نواحی بدن نیز ظاهر شود. علائم اگزمای سبورئیک در نوزادان عبارتند از:
پوسته‌ریزی زرد یا قهوه‌ای: این پوسته‌ها ضخیم، زرد یا قهوه‌ای هستند و اغلب در پوست سر نوزاد مشاهده می‌شوند.
چربی پوست: پوست سر و مناطق اطراف آن چرب و براق به نظر می‌رسد، و همین امر باعث تجمع پوسته‌ها و ایجاد ظاهری چرب می‌شود.
قرمزی پوست: ممکن است پوست زیر پوسته‌ها یا در نواحی دیگر بدن مانند پیشانی، پشت گوش‌ها، و حتی زیر بغل‌ها و کشاله ران قرمز و ملتهب باشد.
خارش خفیف: معمولا اگزمای سبورئیک در نوزادان با خارش شدید همراه نیست، اما در صورت تحریک زیاد ممکن است نوزاد ناراحت شود.
این عارضه معمولا تا ۶ تا ۱۲ ماهگی خودبه‌خود برطرف می‌شود و نیازی به درمان‌های پیچیده ندارد. استفاده از روغن‌های ملایم برای نرم کردن پوسته‌ها و شامپوهای مخصوص نوزادان به آرامی می‌تواند به رفع آن کمک کند.
تشخیص درماتیک سبورئیک در شیرخواران
این عارضه در نوزادان به راحتی قابل شناسایی است و مهم ترین تشخیص افتراقی شامل تشخیص اگزمای آتوپیک و پسوریازیس خواهد بود. درمان درماتیت سبوره،کم کردن چربی پوست است به همین منظور بهتر است که نوزاد را روزانه با شامپوی سر استحمام نمود و پمادهایی از جمله کورتیکواستروئید های موضعی بسیار خفیف استفاده شود.
علائم اگزمای سبورئیک در بزرگسالان
اگزمای سبورئیک در بزرگسالان با علائم مشخصی در نواحی چرب پوست، مانند اگزمای پوست سر، صورت و سینه بروز می‌کند. این علائم شامل موارد زیر است:
- پوسته ریزی زرد یا سفید
- قرمزی و التهاب پوست
- خارش و سوزش
- ظاهر چرب پوست
- گسترش به نواحی دیگر
- شیار نازولابیال و شیارهای پشت گوش
این علائم ممکن است در دوره‌هایی مانند تغییرات فصلی، استرس، یا نوسانات هورمونی شدت پیدا کنند. اگزمای سبورئیک در بزرگسالان اغلب مزمن است و نیاز به مدیریت طولانی‌مدت با استفاده از محصولات ضدالتهاب و مشاوره با متخصص پوست دارد.
در مبتلایان به ایدز و بیماری پارکینسون، این درماتیت از شدت بیشتری برخوردار است و خصوصا در موارد ایدز، مقاومت به درمان وجود دارد. نکته قابل ملاحظه آن که، در چنین بیمارانی محل گرفتاری و شکل ضایعه، غیر معمول خواهد بود.
عفونت ثانویه با استافیلوکوک اورئوس یا استرپتوکوک متداول است و به صورت دلمه ، تشکیل پوستول و سلولیت بروز می کند.
تشخیص درماتیت سبورئیک در بزرگسالان
تشخیص این عارضه بخصوص در ناحیه ای سر، شامل پسوریازیس، درماتیت آتوپیک، پدیکولوز و شوره سر می باشد.
اما اگر ضایعه در تنه باشد، شامل تینه آی تنه، قارچ کشاله ای ران، کاندیدیازیس، پسوریازیس، سندرم رایتر و درماتیت تماسی می باشد.
درمان اگزمای سبورئیک در نوزادان و بزرگسالان
درمان اگزمای سبورئیک در نوزادان و بزرگسالان با توجه به تفاوت حساسیت پوست در هر گروه، متفاوت است. در نوزادان، این نوع اگزما که به کلاه گهواره معروف است، معمولا خودبه‌خود بهبود می‌یابد. برای کاهش علائم، می‌توان از بهترین روغن برای درمان اگزما مانند روغن نارگیل یا زیتون برای نرم کردن پوسته‌ها استفاده کرد و سپس با برس نرم آن‌ها را به آرامی از پوست سر جدا کرد. شستشوی منظم پوست سر با شامپوی ملایم نیز موثر است، و در موارد شدیدتر پزشک ممکن است کرم‌های ضدقارچ یا ضدالتهاب تجویز کند.
در بزرگسالان، درمان اگزمای سبورئیک اغلب نیازمند استفاده از شامپوهای ضد قارچ مانند کتوکونازول یا سلنیوم سولفید و همچنین کرم‌های ضدالتهاب است. کرم‌های موضعی حاوی کتوکونازول یا هیدروکورتیزون به کاهش التهاب و خارش کمک می‌کنند و محصولات حاوی زینک پیریتیون نیز می‌توانند موثر باشند. مدیریت استرس و سبک زندگی سالم نیز از عوامل کمک کننده به کنترل علائم در بزرگسالان است، زیرا استرس می‌تواند به تشدید علائم منجر شود.
عوامل موثر در افزایش ابتلا به درماتیت سبورئیک
عوامل متعددی می‌توانند در افزایش خطر ابتلا به درماتیت سبورئیک نقش داشته باشند که عمدتاً شامل عوامل فیزیولوژیکی، محیطی و سبک زندگی هستند. برخی از عوامل عبارت‌اند از:
- فعالیت قارچ مالاسزیا
- پوست چرب
- عوامل ژنتیکی
- تغییرات هورمونی
- سیستم ایمنی ضعیف
- شرایط محیطی و استرس
ترکیب این عوامل می‌تواند در افزایش احتمال ابتلا به درماتیت سبورئیک تاثیرگذار باشد و با مدیریت این موارد می‌توان علائم را کاهش داد یا از بروز آن‌ها پیشگیری کرد.
آیا درماتیت سبورئیک باعث ریزش مو می‌شود؟
درماتیت سبورئیک می‌تواند منجر به ریزش مو شود. این بیماری با ایجاد التهاب و تحریک در پوست سر، می‌تواند به آسیب فولیکول‌های مو و در نتیجه ریزش مو منجر شود. علائمی مانند خارش و پوسته‌ریزی ممکن است فرد را به خاراندن پوست سر وادار کند که این کار نیز به فولیکول‌ها آسیب می‌زند. همچنین، تجمع شوره بر روی پوست سر می‌تواند مانع از رشد طبیعی موها شود.
با این حال، ریزش مو ناشی از درماتیت سبورئیک موقتی است و با درمان مناسب، مانند استفاده از شامپوهای ضدقارچ و ضدالتهاب، می‌توان به بهبود وضعیت پوست و جلوگیری از ریزش مو کمک کرد. مشاوره با پزشک یا متخصص پوست در این مورد می‌تواند به مدیریت علائم و شناسایی درمان مناسب کمک کند.
نتیجه گیری
درماتیت سبورئیک یک بیماری پوستی شایع است که با التهاب، خارش و پوسته ریزی در نواحی چرب پوست مانند سر، صورت و سینه مشخص می‌شود. مدیریت استرس و بهبود سبک زندگی می‌تواند به کنترل علائم کمک کند. با درمان مناسب، علائم این بیماری قابل مدیریت هستند و بیماران می‌توانند به زندگی روزمره خود ادامه دهند. آگاهی از علائم و مراجعه به پزشک در صورت بروز نشانه‌ها، اهمیت ویژه‌ای دارد.
سوالات متداول
درماتیت سبورئیک یک بیماری پوستی مزمن است که باعث التهاب، قرمزی و پوسته‌ریزی در نواحی چرب پوست می‌شود. این عارضه معمولاً در نواحی مانند سر، صورت، سینه و پشت ظاهر می‌شود.
عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، تغییرات هورمونی، سیستم ایمنی ضعیف، استرس، و فعالیت قارچ مالاسزیا می‌توانند در بروز این بیماری نقش داشته باشند.
خیر، درماتیت سبورئیک مسری نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.
